برای انتقال مایعات، سبب بروز ورم لنفاوی یا بیماری لنف ادم می شود.

ورم لنفاوی می تواند در هر نقطه ای از بدن از جمله بازو، دست، پا، صورت، گردن، دیافراگم قفسه سینه، حفره دهان و… ایجاد شود. برای تشخیص تفاوت های لنف ادم از جمله عوارض روانشناختی، جسمی و اجتماعی، این بیمای در دو گروه لنف ادم ژنتیکی (اولیه) و لنف ادم اکتسابی (ثانویه)، طبقه بندی می شود.

لنف ادم اولیه (ژنتیکی) یک بیماری ارثی یا مادرزادی است که به دلیل جهش ژنتیکی، باعث بد شکلی در سیستم لنفاوی می شود. این نوع از بیماری لنف ادم به خودی خود شامل به سه دسته می شود:

لنف ادم مادرزادی که در بدو تولد وجود دارد و یا طی دو سال بعد از تولد مشخص می شود.
ورم لنفاوی که به واسطه ژنتیک در بلوغ اتفاق می افتد.
ورم لنفاوی که پس از 35 سال خود به خود شروع می شود.
معمولا لنف ادم ژنتیکی نادر است؛ به گونه ای که از هر صد هزار نفر یک نفر را درگیر می کند. این نوع از لنف ادم، همراه با ناهنجاری های مادرزادی که کمترین میزان شیوع را دارند، بروز کرده و سبب ورم در اندام ها می شود.

اما لنف ادم اکتسابی یکی از شایع ترین علل ورم لنفاوی است و در یک جمعیت هزار نفری حداقل یک نفر را درگیر می کند. تورم یک علامت معمولی در لنف ادم اکتسابی است و به طور معمول پاها و بازوها را درگیر می کند. شروع درمان لنف ادم می تواند به کاهش تورم و درد کمک کند.

دلایل بروز لنف ادم
شناسایی دلیل شیوع لنف ادم بسیار پیچیده است. پس از ابتلا به سرطان و اقدام برای انواع جراحی، عوارض لنفاوی بافت نرم می تواند در طول 18 ماه پس از جراحی ایجاد شود. بنابراین جراحی انکولوژیک به جهت درمان بیماری سرطان ممکن است سبب بروز بیماری لنف ادم از نوع لنف ادم اکتسابی شود.

سایر دلایل بروز لنف ادم اکتسابی غیر جراحی نیز شامل موارد زیر است:

ایجاد تومورهای مکرر یا بدخیم در غدد لنفاوی
ضایعات انسدادی در سیستم لنفاوی
عروق لنفاوی آلوده و آسیب دیده
استفاده از ترومبوز وریدی یا دلایل غیر انسدادی نارسایی مزمن
از بین رفتن عروق لنفاوی به دلیل بافت اسکار
دریافت شیمی درمانی و پرتودرمانی
افزایش شاخص توده بدن
وجود سلولیت و فعالیت بدنی کم
شایعترین علت لنف ادم اکتسابی (ثانویه)، بیماری فیلاریازیس است که در اثر عفونت ایجاد می شود.
البته کارشناسان معتقدند لنف ادم اولیه به دلیل جهش ژنتیکی ایجاد می شود و لنف ادم ثانویه می تواند در اثر شرایط دیگری مانند عفونت ها و بیماری های التهابی ایجاد شود. در برخی از موارد، لنف ادم می تواند منجر به عفونت های پوستی و لنفانژیت شود. به صوت کلی محافظت از پوست و توجه به تغییرات آن می تواند به کاهش خطرات ورم لنفاوی کمک کند.
علائم لنف ادم و روش های تشخیص آن
علائم و نشانه های بیماری لنف ادم به دلیل وجود گره های لنفاوی مختلف در سراسر بدن، بسیار متنوع است که شامل موارد زیر است:

تورم در اندامها از جمله بازو، دست، پا، پستان، قفسه سینه، شانه، لگن، کشاله ران، اندام تناسلی، صورت و داخل دهان که ممکن است ورم در کل اندام یا فقط در قسمت هایی باشد. تورم به احتمال زیاد یک طرفه است، اما ممکن است در دو طرف نیز باشد.
دامنه حرکتی محدود در مفاصل به دلیل تورم و تغییر
تغییر رنگ پوست و افزایش دمای محل آسیب دیده
احساس درد و ناراحتی مفاصل
سنگینی اندام
احساس سوزن سوزن شدن و سوزش
ریزش مو
سفت و ضخیم شدن پوست
اختلال خواب و عرق شبانه
مشکل در لباس پوشیدن
تکرار مکرر عفونت در اندام درگیر
علائم بیماری ورم لنفاوی در آب و هوای گرم، شدید تر می شود. عوارض بیماری ورم لنفاوی نیز شامل سلولیت، عفونت های سطحی باکتریایی و قارچی و اختلال عملکرد شدید می شود. بیماری لنف ادم پس از جراحی نیز می تواند برآمدگی ناشی از تجمع مایعات زیر پوست، بافت مردگی و خون مردگی را ایجاد کند.

ورم لنفاوی به عنوان یک بیماری مزمن که اثرات جسمی و روانی زیادی دارد، معمولا با سایر دلایل ورم و بزرگ شدن اندام اشتباه گرفته می شود. بنابراین تشخیص زود هنگام آن می تواند به انتخاب روش صحیح درمان، کمک حیاتی کند. پزشک با معاینه فیزیکی و شناسایی علائم لنف ادم می تواند تا حد زیادی به تشخیص دقیق برسد.

معمولا تصویربرداری برای تشخیص لازم نیست؛ اما می تواند برای تعیین نوع مداخله درمانی، کمک کننده باشد.لنف ادم ممکن است منجر به مشکلات عدیده ای شود که شامل عفونت های پوستی (سلولیت)، سپسیس (سلولیت درمان نشده)، نشت روی پوست و ایجاد تاول، تغییرات پوستی و در برخی موارد نادر منجر به سرطان شود.

کاری که می توانید برای این مشکل انجام دهید این است که اندام متورم را حد الامکان بالا نگه دارید و از پوست خود در برابر آسیب محافظت کنید. تورم ناشی از لنف ادم ممکن است درد ناشی از جراحت یا سوختگی را کاهش دهد، بنابراین از پدهای گرم کننده روی اندام آسیب دیده استفاده نکنید و مکررا به صورت روزانه پوست خود را مرطوب کنید.
5 روش از تکنیک های درمان ورم لنفاوی
بیماری ورم لنفاوی یک بیماری پیش رونده است و تشخیص و درمان به موقع، اهمیت بالایی دارد. برای متوقف کردن پیشرفت این بیماری غالبا ناتوان کننده که مادام العمر همراه فرد است، تشخیص و معاینه علائم خفیفی که به تازگی بروز کرده اند نیز بسیار مهم است.

همچنین در صورت تشخیص ورم لنفاوی، درمان به ندرت حاصل می شود؛ اما درمان لنف ادم به صورت دقیق و پیشگیرانه می تواند باعث کاهش علائم، کندی یا توقف پیشرفت بیماری شود و در نتیجه از آسیب پذیری کمک کند. به چند روش از تکنیک های درمان لنف ادم در زیر اشاره می کنیم:

درمان پیچیده ضد احتقان (CDT): این مرحله با یک مرحله درمانی فشرده شروع می شود که طی آن بیمار درمان و آموزش روزانه دریافت می کند و با مرحله نگهداری دنبال می ‌شود. چهار مرحله CDT عبارتند از:
تمرینات درمانی: تمرین درمانی که شامل تمرینات سبکی می شود که با هدف تشویق حرکت مایع لنفاوی به خارج از اندام انجام می شود. همچنین ورزش باعث تخلیه ورم لنفاوی و جذب پروتئین از طریق انقباض عضله می شود.
مراقبت از پوست و پیشگیری از عفونت ها: مراقبت خوب از پوست خطر عفونت های پوستی و سلولیت را کاهش می دهد و برای جلوگیری از ورم لنفاوی اکتسابی و عفونت پس از آن ضروری است. در صورت عفونت بافت اندام متورم، کلیه موارد مراقبتی از پانسمان، باید توسط پرستار مراقبت از زخم ویزیت شود. در این مرحله پانسمان زخم باید مکررا تعویض شود. علاوه بر همه این موارد، خشکی پوست و خارش نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
تخلیه لنفاوی دستی (MLD): در درمان لنف ادم از تکنیک های ماساژ درمانی ویژه برای انتقال مایع به غدد لنفاوی در حال کار استفاده می کند. درمانگر لنف ادم همچنین چندین تکنیک ماساژ را آموزش می دهد که می تواند در مرحله نگهداری مورد استفاده قرار گیرد.
بانداژ لنف ادم چندلایه (MLLB): پانسمان روی ماهیچه های اطراف عروق لنفاوی و گره ها پیچیده می شود تا به حرکت مایع در سیستم لنفاوی کمک کند. پانسمان و استفاده از روش های فشردن به بهبودی، کمک زیادی می کند. رعایت سفت و محکم بستن پوشش دهنده های فشرده کردن، برای تسکین درد و تورم ناشی از لنف ادم ضروری است.
آموزش رژیم مناسب و الگوی زندگی صحیح: رژیم مناسب و اصلاح الگوی زندگی برای کاهش احتباس مایعات و چگونگی جلوگیری از آسیب و عفونت، تاثیر گذار است.
درمان دارویی: از این روش در ابتدای روند درمان استفاده می شود و برای کنترل درد و عفونت کاربرد دارد.
عمل جراحی: تکنیک های جراحی به درمان کمک زیادی می کند. تکنیکی به نام آناستوموز لنفاوی که در صورت آسیب دیدگی کمتر کاربرد دارد و باعث ضعف فیزیولوژیک بیمار شده و در بهبودی بیمار تاثیر دارد. در مراحل بعدی ورم لنفاوی روش پروتئین لیپکتومی موثرتر است و ضایعات جامد ناشی از ورم لنفاوی و رسوبات چربی را کنترل می کند.
جراحی از لحاظ تاریخی نتایج نا امید کننده ‌ای در مقایسه با درمان لنف ادم به صورت درمان غیر جراحی داشته است. با این حال، یک روش جراحی جدید با استفاده از لیپوساکشن، موفقیت آمیزتر بوده است. چربی اندام آسیب دیده را از بین می برد و در نتیجه تورم کمتری ایجاد می کند.

مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی و پیگیری درمان ورم لنفاوی
در هر مرحله از درمان لنف ادم نکته مهم این است که به هیچ وجه، محل ورم لنفاوی را حجامت نکنید.
فیزیوتراپی لنف ادم
فیزیوتراپی لنف ادم که توسط فیزیوتراپیست انجام می شود شامل موارد زیر می شود:

فیزیوتراپی لنف ادم با نام DLT که باعث تحریک بافت لنفاوی و از بین بردن تورم می شود.
تخلیه لنفاوی دستی (MLD) که شامل ماساژ لنفاوی سبک بوده و برای افزایش جریان لنفاوی و کمک به بهبود جریان لنف آسیب دیده، طراحی شده است.
اعمال فشار: فشردن محل تورم می تواند به کاهش تورم کمک کند اما می تواند خطر عفونت را نیز افزایش دهد.
ماساژ درمانی کوتاه و با شدت کم از روی پوشش دهنده فشرده کردن اندام آسیب دیده
بهداشت و مراقبت از پوست مانند تمیز کردن روزانه پوست و مرطوب کردن با لوسیون
ورزش برای بهبود سلامت قلب و عروق و کمک به کاهش تورم در برخی موارد
کمک به دامنه حرکتی و انجام تمرینات ورزشی کمک کننده به این موضوع
پمپ های فشرده سازی اندام و بافت آسیب دیده
فیزیوتراپی لنف ادم نیز شامل یک برنامه خاص است که متشکل از مراحل مختلف است. در هر جلسه از درمان لنف ادم فیزیوتراپیست روی کاهش ورم لنفاوی، تخلیه لنفاوی، مراقبت از ورم لنفاوی، اندازه گیری اندام متورم، ارزیابی وضعیت لنف ادم و تکنیک های آموزشی پانسمان بیمار وقت گذاشته و آموزش های لازم را به بیمار ارائه می دهد.

خانواده نیز در هر مرحله از درمان باید روی حمایت روانی و عاطفی بیمار مبتلا به ورم لنفاوی و اصلاح سبک زندگی او متمرکز شوند و با پیگیری جلسات و کمک به بیمار برای حضور در جلسات به او امید و انگیزه بدهند.
سوالات متداول
ورم لنفاوی چیست؟
تجمع مایع لنفاوی به دلایل ژنتیکی و اکتسابی در زیر پوست را ورم لنفاوی یا لنف ادم می گویند.

آیا ورم لنفاوی خطرناک است؟
ورم لنفاوی مانند سایر بیماری ها، در صورت پیگیری نکردن روند درمان، ممکن است خطرناک باشد.

آیا تورم لنفاوی درد دارد؟
بله، تورم لنفاوی در برخی موارد ممکن است موجب درد و ناراحتی شود.

برای درمان لنف ادم چه باید کرد؟
حتما باید به پزشک مراجعه کرده و پس از تشخیص دقیق، درمان پیگیری شود.

چرا ورم لنفاوی اتفاق می افتد؟
ورم لنفاوی یا بیماری لنف ادم در صورت آسیب دیدن سیستم لنفاوی رخ می دهد و می تواند از بازگشت مایع لنفاوی به خون جلوگیری کند.

پیشنهاد: فیزیوتراپی لنف ادم

چه موقع لنف ادم خطرناک است؟
ورم لنفاوی در صورت تداوم و مشخص نبودن علت، خطرناک است و باید پیگیری شود.

چه چیزی باعث ورم لنفاوی می شود؟
آسیب به سیستم لنفاوی و تجمع مایعات زیر پوست

از کجا بفهمیم مبتلا به لنف ادم هستیم؟
با اطلاع از محل گره های لنفاوی و حرکت نوک انگشتان روی این نقاط می توانیم متوجه این موضوع شویم. ولی بهتر است به دلیل دشواری تشخیص ورم لنفاوی به پزشک مراجعه کنیم.

منبع:مرکز فیزیوتراپی آرنیکا